نصرالله قادری :تئاتر مسجد، مردمیترین شكل هنر صحنه
نصرالله قادری، كارگردان و نمایشنامهنویس برجسته، دربرنامه عصرهنر رادیو ایران،تئاتر مسجد را مردمیترین شكل تئاتر نامید كه با مردم عام جامعه ارتباط مستقیم برقرار میكند؛ وی سه نمایشنامه اقتباسی از خطبه شقشقیه نهجالبلاغه وتاتر درباره شهید بهشتی، سید مرتضی آوینی منتشر كرد و كتاب تئاتر مسجد را با نظریهپردازی و پیشینه جهانی رونمایی نمود.
به گزارش روابط عمومی رادیو ایران، نصرالله قادری، نمایشنامهنویس، كارگردان و سردبیر سابق مجله تخصصی نمایش، در گفتگویی اختصاصی با برنامه عصر هنررادیو ایران، از فعالیتهای اخیر خود در عرصه تئاتر و نشر سخن گفت. وی با معرفی سه نمایشنامه اقتباسی از خطبه شقشقیه نهجالبلاغه و كتاب نظری تئاتر مسجد، بر نقش مردمی و قدسی این هنر تأكید ورزید و تئاتر مسجد را به عنوان مردمیترین شكل تئاتر معرفی نمود كه با جامعه عام ارتباط ارگانیك برقرار میسازد.
قادری سه اثر نمایشی جدید خود را معرفی كرد: تنهاترین مظلوم، مظلومترین تنها درباره شهید بهشتی، راه طی شده درباره سید مرتضی آوینی و قربانی همیشه كه هر سه اقتباسی از خطبه شقشقیه نهجالبلاغه سخنان مولای عدالت امام علی (ع) هستند و توسط انتشارات سوره مهر چاپ شدهاند. وی توضیح داد: نمایشنامه راه طی شده بر اساس چهارگانهای از گروههای ستین، ماردید، ناك و قائدی است كه روبروی مولای عدالت ایستادند؛ این چهار گروه، نمادی از مواجهههای سید مرتضی آوینی در مسیر زندگیاش است. سیر دو ساعته زندگی آوینی را از منظر این خطبه بررسی كردیم.
نمایشنامهنویس افزود: گروهی كامران را میخواهند نه مرتضی، و گروهی مرتضی را نه كامران؛ در این اثر، خود سید مرتضی آوینی را نشان دادیم. وی با اشاره به همكاری طولانیمدت با آوینی در مجله سوره، خاطرنشان كرد: چهارمین بخش درباره شهید مطهری نوشته نشد تا اجراها پشت سر هم نباشد. قادری همچنین از سابقه سردبیری مجله نمایش تنها مجله تخصصی تئاتر سخن گفت و افزود: اكنون مجلههای صحنه و دنیای تئاتر دو نشریه تخصصی تئاتر هستند و كار نقد و تحلیل، شاخه اصلی فعالیت من است.
بخش اصلی گفتگو به كتاب جدید تئاتر مسجد اختصاص یافت كه اخیراً رونمایی شده است. قادری چالشهای مفهومی را تشریح كرد: بحث بر سر این است كه آیا تئاتر مسجد وجود دارد یا خیر. جماعت تئاتری بهویژه شبهروشنفكران آن را تئاتر روضه مینامند. وی نظریهپردازی كتاب را برجسته نمود: در این كتاب، نظریه تئاتر مسجد نوشته شده: تئاتر مسجد چیست، ارتباطش با تئاتر قدسی كدام است، پیشینه پیش از انقلاب بررسی شده زیرا این پدیده پس از انقلاب پدید نیامده و ریشههای جهانی آن در دنیای مسیحی مانند نمایشهای رنج مسیح در دانشگاه دوبلین تحلیل شده است.
كارگردان تئاتر مسجد را مردمیترین شكل هنر صحنه دانست: تئاتر مسجد به دلیل ارتباط با مردم عام جامعه، مردمیترین تئاتر است. كاركرد آن به عنوان مردمیترین شكل تئاتر، مشخصههای منحصربهفردی دارد. وی تأكید كرد: تئاتر مسجد با مردم عام در ارتباط است و میتواند مستقیماً با جامعه تعامل كند؛ این ویژگی، آن را از اشكال نخبهگرای تئاتر متمایز میسازد. قادری تئاتر قدسی را مكمل آن دانست و بر ضرورت حفظ هویت مردمی تأكید ورزید.
این گفتگو در حالی انجام شد كه تئاتر ایران با چالشهای هویتی روبروست. قادری با استناد به نمونههای جهانی، تئاتر مسجد را پدیدهای تاریخی و جهانی معرفی كرد: در مسیحیت، نمایشهای رنج مسیح مشابه تئاتر مسجد است و در دانشگاه دوبلین اجرا میشود. وی نقد شبهروشنفكران را رد كرد: تئاتر مسجد نه حكومتی است و نه روضه؛ نظریهای علمی و مستند است.
فعالیتهای اخیر قادری از نمایشنامههای اقتباسی با محوریت شهدا و خطبه شقشقیه تا نظریهپردازی تئاتر مسجد نشاندهنده تعهد وی به تئاتر مردمی و قدسی است. انتشارات سوره مهر با چاپ این آثار، گامی در حفظ میراث نمایشی برداشته و كتاب تئاتر مسجد، منبعی مرجع برای پژوهشگران فراهم میآورد. تئاتر مسجد به عنوان مردمیترین شكل هنر، پتانسیل احیای تعامل هنر با جامعه عام را دارد و میتواند الگویی برای تئاتر انقلابی باشد.
رادیو ایران با دعوت از نصرالله قادری، رسالت اطلاعرسانی هنری خود را در حوزه تئاتر مردمی ادا نمود. این گفتگو، شنوندگان را با عمق فكری و تولیدات جدید قادری آشنا ساخت و بر جایگاه ویژه تئاتر مسجد در اكوسیستم هنری ایران تأكید ورزید. تئاتر مسجد نه تنها مردمیترین، بلكه مقاومترین شكل هنر است.