روزنامه جام جم آنچه در پشت صحنه ایرانشهر می گذرد

برنامه‌سازان رادیویی با شروع فصل تابستان تلاش می‌كنند برنامه‌های مفرح‌تری را برای شنوندگان آماده كنند تا اوقات فراغت شان به بهترین شكل پر شود. به همین دلیل برنامه‌های عصرگاهی رنگ و لعاب ویژه‌تری به خود می‌گیرد. برنامه «ایرانشهر» نیز از آن دسته برنامه‌های طنز عصرگاهی است كه به صورت مجله‌ رادیویی از شنبه تا چهارشنبه ساعت 19 و 10 دقیقه به صورت زنده از رادیو ایران پخش می‌شود. تهیه‌كنندگی این برنامه به صورت یك هفته در میان با حسین معصومی و آرمان ستوده است. مهرناز فقیهی و لیلا صفری مجریان این برنامه به صورت یك هفته در میان هستند و منصور اسكندری در نقش «كمال همنشین» بازیگر طنز ثابت این برنامه است.
چه خبر از ساختمان 9 دی؟
ساختمان 9 دی- معروف به ساختمان پخش جدید- پر است از استودیوهای مختلف شبكه‌های گوناگون رادیویی كه از جلوی هركدام از آنها كه می‌گذری صدای برنامه‌ای در حال پخش به گوش می‌رسد. پیش از شروع برنامه «ایرانشهر» روبه‌روی استودیو در راهرو با مهرناز فقیهی، از مجریان جوان رادیو ایران، روبه‌رو می‌شویم. به گفته خودش سه چهار سالی است كه اجرای این برنامه عصرگاهی را در كنار كمال همنشین بر عهده دارد. او درباره این همكاری می‌گوید: بعد از استقبال شنوندگان از اجرای دو نفره من و آقای كمال همنشین، تصمیم گروه جامعه رادیو ایران بر این شد كه این روند ادامه پیدا كند. خوشبختانه این كنار هم بودن و داشتن دیالوگ جواب داد و همكاری ما تاكنون ادامه پیدا كرده است. این برنامه رویكرد طنز دارد و مجله‌ای اجتماعی است كه در آن از اتفاقات اجتماع صحبت می‌شود. حال این اتفاقات می‌تواند یك موضوع كلی برای برنامه یا اتفاق خاص باشد كه هر كدام تلنگری در قالب طنز برای همه ماست. گاهی همین تلنگرها باعث می‌شود به آن موضوع فكر كنیم و اگر نیاز به اصلاحی باشد از خودمان شروع كنیم.
نوشتن برای آقا كمال سخت است!
محبوبه احمدی‌زاده، نویسنده و مسؤول ارتباطات برنامه «ایرانشهر» نیز پیش از شروع برنامه می‌گوید: ایرانشهر در قالب طنز و رگه‌های جدی به موضوعات اجتماعی مختلف می‌پردازد. هر روز هم با توجه به موضوع روزانه برنامه، آیتم‌های ایرانگردی داریم كه در آن نقاط مختلف ایران به همراه آداب و رسوم مردم آن منطقه را معرفی می‌كنیم.
او درباره بازخورد مخاطبان اشاره می‌كند: محوریت اجرای برنامه با آقای اسكندری و بگومگوهایی است كه با مجری دارد. شنوندگان ما شخصیت آقا كمال را بسیار دوست دارند، به طوری كه در این دو هفته‌ای كه نبود و شخصیت دیگری با نام «ملون» جای او آمده بود، مخاطبان گله و انتقادات فراوانی داشتند. آنها فكر می‌كردند شخص دیگری جایگزین شده است.
احمدی‌زاده درباره چالش‌های نویسندگی این برنامه توضیح می‌دهد: نوشتن برای آقا كمال چندان راحت نیست. چون من در دو هفته متن می‌نویسم. در هفته مقابل بخشی به نام سوالات آقا كمال را داریم كه من آن سوالات را طراحی می‌كنم، می‌نویسم و خودم هم با شنوندگان آن را ضبط می‌كنم.
از همه‌چیزدان تا هیچی‌ندان
منصور اسكندری درباره نقش كمال همنشین تاكید می‌كند: شخصیت كمال همنشین با برنامه ایرانشهر شروع شد و اكنون حدود پنج سال است كه از عمر برنامه و این شخصیت می‌گذرد. از ابتدا قرار شد آقا كمال، خصوصیات همه‌چیزدان و هیچی‌ندان باشد! یعنی آدمی مانند بسیاری از ما كه در جامعه عادت به نمی‌دانم گفتن نداریم. این شخصیت هم در سطحی بالاتر نه تنها نمی‌گوید «نمی‌دانم» بلكه نظر كارشناسی ارائه می‌دهد و به مسائل ورود هم می‌كند. این شخصیت، كاراكتر فانتزی داشته، شناسنامه دقیقی هم ندارد و مشخص نیست متعلق به چه دوره و جغرافیایی است.
وی ادامه می دهد: این شخصیت گاهی با نوستالژی‌های دهه شصتی‌ها و هفتادی‌ها همراه است و گاهی از صحبت‌هایش این‌گونه برمی‌آید كه آفتاب لب بام است كه از هردوره‌ای خاطره و حدیثی دارد. گاهی هم همانند دلقك‌های سیرك است كه در گفتار و رفتارش كجی‌هایی دارد اما گویا گاهی هم از برخی مسائل سر درمی‌آورد. بسیاری از ابعاد شخصیتی این كاراكتر در تعامل با گوینده برنامه و با دیالوگ‌هایی كه دارند بروز می‌كند.
اسكندری درباره بداهه بودن برنامه توضیح می‌دهد: درست است برای برنامه متن داریم اما اساس برنامه بداهه است چون قالب زندگی ما هم بداهه است. ما هم در همین قالب خودمان را به زندگی و لحظه‌ها می‌سپاریم و سعی می‌كنیم هر اتفاقی كه در برنامه می‌افتد آن را به دل برنامه بكشانیم و بخشی از برنامه شود.
دغدغه مردم
حسین معصومی از تهیه‌كنندگان جوان رادیو ایران است كه از سال 84 در رادیو ایران مشغول بوده و برنده جایزه از سیزدهمین جشنواره بین‌المللی صداست. او درباره ایرانشهر عنوان می‌كند: این برنامه، مجله‌ای عصرگاهی با نگاه طنز به مسائل اجتماعی و اخلاقی است، هدف ما این است دقایقی با مردم كه خسته از كار روزانه به منزل برمی‌گردندباشیم تا اگر استرس و فشاری در طول روز داشته‌اند را به فراموشی بسپارند. مخاطبان ما از سراسر كشور و از همه قومیت‌ها هستند. یكی از ویژگی‌های برنامه این است كه همه همكاران دغدغه مردم را دارند و هر كس به سهم خود سعی می‌كند حال مردم را خوب كند. ما در این برنامه مبتنی بر متن هستیم ولی در حین برنامه به بداهه هم می‌پردازیم. خود كمال همنشین نیز ذهن آماده‌ای دارد كه به بهتر پیش رفتن برنامه كمك می‌كند.
سرعت عمل بالا
علی طاهری‌فرد، صدابردار برنامه 12 سال است در این واحد مشغول است. او می‌گوید:‌ شاید این برنامه به لحاظ مفرح بودن و ارتباط با مخاطبان، ویژه‌ترین آنها باشد. شخصیت استاد كمال و روحیه طنز او بسیار دوست داشتنی است، همچنین انرژی تیم برنامه ایرانشهر و تهیه‌كننده خوب ماست كه كار در این برنامه را برایم جذاب كرده است. صدابرداری در رادیو به آن معنا كه در تلویزیون و سینما استفاده می‌شود نیست. در اینجا خروجی میكسر روی آنتن است و دقیقا هر صدایی كه شنوندگان می‌شنوند از این خروجی می‌گذرد. همچنین داشتن سرعت عمل و نینداختن سكوت و میكس صدا در برنامه از دیگر مواردی است كه كار صدابرداران را از هم متمایز می‌كند.