مطبوعات گنجینه میراث معنوی

دكتر محمد جعفر محمد زاده مدیر رادیو ایران به مناسبت روز جهانی مطبوعات در یادداشتی نوشت: گذشته از آنكه شرایط امروز مطبوعات جهان و به ویژه ایران چگونه است و در عصر انبوه رسانه‌های متنوع و پر جاذبه مطبوعات ما چه شرایطی را سپری می‌كند؛ به بهانه روز جهانی مطبوعات (14 اردیبهشت/ 3 می) مناسب دانستم كه به یك نكته مهم كه كمتر مورد توجه بوده اشاره كنم.
مطبوعات میراث گران‌سنگ معنوی كشور و آینه تمام نمای تحولات فرهنگی اجتماعی و سیاسی هستند؛ اگر زبان، ادبیات، آداب و رسوم و آیین در زمره میراث معنوی می‌گنجند؛ بی شك مطبوعات نیز به عنوان سریعترین پژواك و به هنگام ترین جلوه‌گاه این مولفه‌ها، گنجینه‌ای از میراث معنوی و در عین‌حال تاریخ مستند ملت‌ها به شمار می‌آیند.
مطبوعات ایران در تاریخ‌نگاری كشورمان به ویژه از دوران مشروطه به این سو، سهم و نقشی بی بدیل و مستغنی از تاكید دارند؛ به طوری كه مدیران بسیاری از نشریات با ثبت خاطرات چهره‌های فرهنگی و سیاسی در هر یك از دوره‌ها در قالب مصاحبه، خواسته یا ناخواسته بر وسعت و غنای تاریخ شفاهی ایران افزوده‌اند؛ علاوه بر این، بخش عمده‌ای از تاریخ معاصر كشور با استناد به اسناد مطبوعاتی نگاشته شده و كتاب‌های تاریخی بسیاری با محوریت مطبوعات منتشر شده است.
متاسفانه تا سالها در حوزه علوم انسانی شاهد دیدگاهی بوده‌ایم كه منابع مكتوب را هرچه قدیمی‌تر اصیل‌تر و قابل استنادتر می‌پنداشتند؛ اما با وجود انقلاب ارتباطاتی و تحولات چشمگیر در حوزه پژوهش، امروز اهمیت دسترسی محققان به محتوای مطبوعات هر روز بیش از پیش آشكار می‌شود، چرا كه مطبوعات در هر زمانی آینه‌ای از فهم انسان معاصر به حال و گذشته خود بوده است.
نگارنده كه سالیانی است در تاریخ مطبوعات ایران مشغول پژوهش و نگارش است و با جمعی از همكاران همدل و همراه، مشغول تدوین دانشنامه مطبوعات ایران هستیم؛ گواهی تحقیقی می‌دهم كه از آغاز ظهور مطبوعات تا به امروز نقش مطبوعات، به ویژه در صیانت از مرزهای دینی و میهنی و دستاوردهای آزادیخواهانه و آرمانگرایانه مسلم، بدیهی وانكار ناپذیر بوده است؛ و با همه فراز و فرودهای موجود در تاریخ ایران، باید به وجود مطبوعات خود از نخستین سال انتشار كاغذ اخبار میرزا صالح شیرازی در سال 1253 ق تا دوره مشروطه و تا دوره معاصر افتخار كرد.