در پشت صحنه «قصه ظهر جمعه» چه می گذرد

به گزارش شبكه رادیویی ایران، «قصه ظهر جمعه» از برنامه های شاخص رادیو ایران است كه سال هاست ظهرهای جمعه با هدف روایت قصه ها و افسانه های ایرانی پخش می شود.
در تولید این برنامه توقفی صورت گرفته بود و اكنون فصل جدید این برنامه در گروه فرهنگ و ادب تولید و پخش آن از 20 فروردین ماه آغاز شده است.

در فصل جدید این برنامه سعی شده كه سنت قصه گویی كه یكی از سنت های اصیل و فرهنگی ایران است، همچنان محفوظ باشد و از داستان ها و قصه های متون كهن و كلاسیك مثل مثنوی، منطق الطیر، شاهنامه و ... بیشتر استفاده شود. در حقیقت رویكرد «قصه ظهر جمعه» بهره گیری نوین از منابع حماسی، عرفانی و ادبی است.

در ادامه گزارش از این برنامه قدیمی و صحبت‌های گوینده و عوامل تولید را می‌خوانید:

در دهه شصت، اگر اغراق نباشد رادیو نقش پررنگ تری نسبت به تلویزیون داشت. یكی از برنامه های پرطرفدار رادیو، «قصه ظهر جمعه» بود. «قصه ظهر جمعه» برنامه ای بود كه توسط فضل الله مهتدی معروف به (صبحی) از بدو تاسیس رادیو در سال 1319 پایه گذاری شد و پس از اخبار سراسری و تنها با یك هفته تاخیر نسبت آن، قدیمی ترین و بادوام ترین برنامه رادیو در ایران است كه در طول سالیان متمادی راویان متعددی همچون فضل الله مهتدی، علی جواهر كلام، ایرج گلسرخی، حمید عاملی، مصطفی موسوی گرمارودی، رضا رهگذر، مریم نشیبی و علی عابدی به خود دیده است.
آرم این برنامه، یكی از خاطره انگیزترین موسیقی ها و آرم های برنامه های رادیویی برای شنوندگان قدیمی این رسانه است؛ به طوری كه برای آنان نوعی حالت نوستالژیك پیدا كرده است
رضا رهگذر ـ یكی از گویندگان قدیمی برنامه ـ اظهار كرده است: در سال 1360 موسیقی آرم برنامه بخشی از موزیك متن فیلم «میشل استروگف» بود. موسیقی بدی هم نبود اما دو مشكل اساسی داشت؛ یكی اینكه بكر و بدیع نبود، دوم اینكه غربی بود و با برنامه كاملا شرقی و ایرانی ای مثل «قصه ظهر جمعه» تناسب نداشت.

یدالله گودرزی ـ مدیر گروه فرهنگ و ادب ـ در همین زمینه توضیح می دهد: چون در آن زمان ما در كلیه تعطیلات غیر جمعه هم برنامه قصه گویی داشتیم، رضا رهگذر تصمیم گرفت كه آرم برنامه را تغییر دهد. وقتی موضوع با مدیر وقت رادیو آقای مهدی ارگانی در میان گذاشته شد با استقبال ایشان روبرو شد. نوار موسیقی جدیدی از آقای حسین علیزاده معروف به نینوا به بازار آمد كه صداوسیما حق استفاده از آن را در برنامه های خود ظاهرا به مبلغ سی هزار تومان (به ارزش پول آن زمان) خرید و قسمتی از آن برای آرم، صداگذاری و تدوین شد.
متاسفانه چون نیمی از برنامه سازان از این موسیقی استفاده كردند دست اندركاران برنامه ناچار شدند كه موسیقی برنامه را عوض كنند. كه آقای رهگذر باز هم سفارش كار دادند كه حاصل آن همین آرم جا افتاده و پذیرفته شده فعلی شد. سازنده این موسیقی علی غلامعلی است.
گودرزی تصریح می كند: بر خودمان لازم می بینیم از زحمات همه كسانی كه در شكل گیری برنامه نقش داشتند علاوه بر جناب سرشار، از محمد حسین كیانپور و محمد میركیانی نیز سپاسگزاری كنیم. «قصه ظهر جمعه» یكی از برنامه هایی است كه بر اساس سنت قصه گویی در رادیو ایران وجود دارد. برنامه «شب بخیر كوچولو» هم از برنامه های قصه محور رادیوایران است كه با اجرای دوست داشتنی مریم نشیبا برای كودكان روی آنتن می رود. ضروری است شبكه های رادیویی در این زمینه برنامه ریزی كنند، چون جای قصه در رادیوست و قصه گویی بركات بی شماری دارد كه نباید از آن غافل شد.

محمد جعفر محمد زاده، مدیر رادیو ایران كه در استودیو حاضر است و بر روند ضبط برنامه نظارت دارد، می گوید: «قصه ظهر جمعه» از برنامه‌های قدیمی و مورد علاقه مردم است كه پس از چند دهه هنوز هم مورد توجه شنوندگان است و مخاطب خودش را دارد. وقتی مردم برنامه‌ای را دوست دارند ما هم وظیفه داریم كه به خواسته آنها توجه كنیم. دوره جدید پخش قصه ظهر جمعه با استقبال مردم مواجه شده است و تیم برنامه ساز هم تمام تلاشش را می‌كند كه با كیفیتی مطلوب به خواست مخاطب احترام بگذارد. اركان یك برنامه خوب، متن فاخر، اجرای خوب و تدوین و تنظیم حرفه‌ای است كه با شرایطی كه فراهم شده در این دوره شرایط مطلوب برای تولید برنامه‌ای فاخر و ماندگار فراهم شده است

ندا حاجی اسماعیلی ـ تهیه كننده جوان برنامه ـ كه پیش از او مهدی سدیفی، خانم میركیانی و رضوان موسوی تهیه كنندگی برنامه را بر عهده داشته اند، می گوید: «قصه ظهر جمعه» بر اساس داستان های جدید و داستان های قدیم روایت می شود كه غیر از خودم، دكتر یدالله گودرزی مدیر گروه فرهنگ و اندیشه رادیو ایران و طهورا محمدی داستان های آن را می نویسیم.

او تقریبا شش سالی است، برنامه «گلبانگ» را به صورت روتین با مریم نشیبا تهیه می كند و می‌گوید: قبل از برنامه «گلبانگ» هم برنامه داشته است.

اسماعیلی با اشاره به داستان هایی كه در این برنامه مورد استفاده می گیرد، تصریح می‌كند: از كتاب خاصی استفاده نمی كنیم، بیشتر به قصه ها بستگی دارد؛ به طور مثال از كتاب های مهدی آذریزدی، كتاب های هوشنگ مرادی كرمانی، داستانهای كلیله و دمنه شاهنامه مثنوی و البته داستانهایی از نویسندگان جوان كه قابلیت پخش و بازآفرینی دارند، استفاده می كنیم كه البته همه قصه ها تنظیم رادیویی می شوند.
او درباره موسیقی هایی كه در دل برنامه استفاده می كند، می گوید: سعی می كنم برای استفاده موسیقی در برنامه «قصه ظهر جمعه» دقت كنم كه هم به بافت خاطره انگیز برنامه لطمه نخورد و هم با حال و هوای داستان هم خوانی داشته باشد؛ ضمن اینكه دكتر محمدزاده (مدیر رادیو ایران) هم علاوه بر حساسیت همیشگی كه به متن برنامه ها داشتند از من خواستند كه دقت زیادی در استفاده از موسیقی های برنامه ظهر جمعه داشته باشم.

در ادامه خضرایی ـ گوینده حال حاضر برنامه «قصه ظهر جمعه»ـ می گوید: «قصه ظهر جمعه» یكی از قدیمی ترین برنامه های رادیوست كه از سال 1319، حدود یك ماه بعد از افتتاح رادیو شروع شده است و بزرگانی آن را گویندگی كرده اند. گویندگی در این برنامه با گویندگی در برنامه های مثلا تاریخی یا مذهبی تفاوت هایی دارد. با توجه به سابقه ای كه من دارم چون از فروردین 1352 گویندگی رادیو را شروع كردم و از طرفی با توجه به شناختی كه مدیران از اجرای بنده داشتند، صحبتی شد و قرار شد كه برنامه را من اجرا كنم. ظاهرا از بین صداهایی هم كه مد نظر بود اجرای من را پسندیدند.

خضرایی ادامه می دهد: بخش اعظم تلاش گویندگان این است كه با مخاطب ارتباط برقرار كنند و این مطلبی كه دارند گویندگی می كنند، در ذهن و فكر و اندیشه و روح و جان مخاطب بنشیند و این یكی از شگردهایی است كه من فكر می كنم بسیاری از گویندگان ما در این زمینه موفقند. قصه گویی جای خودش را دارد، سلیقه مخاطب برای من بسیار اهمیت دارد. امیدوارم این برنامه هم مورد اقبال قرار بگیرد.

هنگام خروج از استودیو صدای این گوینده به گوش می‌رسد كه در پایان هر حكایتی كه اجرا می كند می گوید: «خب دوستان خوبم همراهان همیشگی برنامه قصه ظهر جمعه، اینم از قصه امروز ما، امیدوارم از شنیدن این قصه راضی باشید و مثل قصه های دیگر ایرانی برایتان لذت بخش باشه، جمعه آینده باز هم مهمان شما خواهیم بود و تا آن موقع همه تان را به خدای بزرگ و مهربون می سپارم.»

این برنامه به تهیه كنندگی ندا حاج اسماعیلی و روایتگری رضا خضرایی جمعه ها ساعت 13:30 از رادیو ایران شنیده می شود.