همزمان با هفته قوه قضائیه، برنامه «بحث روز» رادیو ایران به بررسی ابعاد مختلف تحول دستگاه قضایی و روند پیوستن خدمات این قوه به پنجره واحد خدمات هوشمند دولت و معرفی فهرست خدمت رسانی به مردم پرداخت.
مهمانان این برنامه آقایان دكتر محمد كاظمی فرد، رئیس مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه و دكتر جواد موحد، معاونت الكترونیك سازمان اطلاعات و فناوری ارتباطات بودند كه پیرامون سند تحول دستگاه قضایی و روند پیوستن آن به پنجره واحد هوشمند دولت به گفتگو پرداختند.

دكتر محمد كاظمی فرد، رئیس مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در ابتدا به بیانات مقام معظم رهبری و توصیه های راهبردی اخیر ایشان در خصوص سند تحول دستگاه قضایی اشاره كرد و موضوع فناوری اطلاعات و هوشمندسازی را یكی از مهمترین بخش های آن خواند كه بیش از نیمی از آن بر اساس تولیدات و محصولاتی است كه بر پایه و اساس فناوری اطلاعات شكل گرفته و ذكر این نكته كه سند تحول قضایی اگر بخواهد موفق شود، یكی از محورهای مهم آن توسعه فناوری اطلاعات است.

تاكید كرد از زمان تصویب این سند، تلاش های زیادی صورت گرفته و محصولات مختلف بر اساس آنچه مورد نیاز بوده است تهیه شده است كه بر اساس زمان بندی كه در سند تحول قضایی به خوبی مشخص شده تا انتهای سال 1402 بتوانیم تولیدات نرم افزاری را هم گام با بقیه بخش های قوه قضائیه پیش ببریم.
دكتر كاظمی فرد در توضیح اینكه از ظرفیت فناوری اطلاعات چگونه می توان در دستگاه قضا و تسهیل روند دادرسی بهره برد تاكید كرد كه فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری در دست قاضی به انجام وظیفه به نحو بهتر و شایسته تر كمك خواهد كرد و تمام تلاش این است كه كار سریع تر و با اتقان بیشتری بتواند پیش برود. این مسئله به طور مثال در طی دو هفته اخیر از جمله كارهایی كه صورت گرفته در بحث شهود حرفه ای است كه در گذشته در زمان مراجعه به دادگاه ها گزارش های متعددی مبنی بر شهادت فروشی وجود داشت كه با كمك ابزار هوشمندی در اختیار قاضی می گذاریم بر مبنای گزارش نهادهای نظارتی درباره مشخصات افرادی كه به عنوان شاهد حرفه ای فعالیت و موارد متعددی از شهادت در طی یك سال را در دادگاه داشته اند، قاضی می تواند در صدودر رأی و رسیدگی به پرونده این مسئله را در نظر بگیرد. به طور نمونه در حال حاضر حدود 8 هزار نفر شناسایی شده اند كه بالای سه بار شهادت داده اند.
و یا در مسئله اعسار یا ابراز ناتوانی مالی در پرداخت هزینه دادرسی و یا محكومیت كه فرآیند طولانی و زمان بری بود كه سبب اطاله دادرسی و تحمیل هزینه می شد كه در حال حاضر قضات با استعلام به صورت برخط، توانایی مالی افراد بررسی می شود كه در همه موارد فناوری اطلاعات به كمك كوتاه شدن مسیر دادرسی، كاهش هزینه ها و اتقان رسیدگی می آید و این امكان در قالب سامانه های خدماتی مختلف در حال به كارگیری است.

رئیس مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه با مروری بر تلاش های صورت گرفته طی دهه های گذشته تا كنون برای تحقق هوشمند سازی فرآیندها در دستگاه قضا تاكید كرد هدف ما در این سند تحول، برداشتن محدودیت های زمانی و مكانی است به این معنی كه در هرساعت از شبانه روز و در هرمكان جغرافیایی بتوان بهره برداری از خدمات قضائی داشت تا بحث دسترسی به عدالت حتی برای خارج از كشور نیز فراهم باشد.

همچنین در خصوص فلسفه ایجاد پنجره واحد خدمات باید گفت كه همه خدماتی كه قرار است دستگاه قضا به مردم ارائه دهد در یك نقطه ارتباطی در قالب این فناوری برخط و به صورت غیر حضوری قابل دریافت باشد و و ارائه این خدمت توسط هشت شركت دانش بنیان تحقق یافته است.

در ادامه برنامه «بحث روز»، دكتر جواد موحد، معاونت الكترونیك سازمان اطلاعات و فناوری ارتباطات روی خط ارتباطی حاضر شد و با اشاره به رشد قوه قضائیه به ویژه در دو سال اخیر در خصوص هوشمندسازی ارائه خدمات، این قوه را در 2 ماهه اول امسال در ردیف دومین دستگاه خدمت رسان برتر دانست كه نزدیك به 35 میلیون تراكنش را در بخش های مختلف به دستگاه های اجرایی ارائه كرده است و پیوستن قوه قضائیه به پنجره خدمات واحد می تواند این حلقه را كامل كند.

همچنین دكتر كاظمی فرد، رئیس مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه در پاسخ به این پرسش كه خدمات این قوه در پنجره واحد خدمات هوشمند دولت شامل چه مواردی خواهد بود گفت:«سامانه سامع یا همان سامانه ارتباط مردمی عدلیه كه در حقیقت گوش شنوای قوه است، در صورتی كه در هر بخش از دستگاه قضا مثلا اطاله دادرسی مشكلی وجود داشته باشد یا انتقاد یا درخواستی باشد و یا مردم اعلام گزارش یا درخواست ملاقات داشته باشند می توان در این سامانه به صورت الكترونیك ثبت كنند و این سامانه قرار هست نقش محوری را در ارائه سایر گزارشات نیز داشته باشد.»

دكتر كاظمی فرد اضافه كرد در راستای تحقق سندتحول قضایی، بحث الكترونیكی كردن دادرسی ها نیز در سال گذشته 25 هزار دادرسی الكترونیك داشتیم و در دوماهه اخیر نیز رشد 90 درصدی را نسبت به دو ماه اول سال گذشته شاهد بودیم كه نشان دهنده همت دستگاه قضا و سطح استفاده از فناوری اطلاعات است. همچنین در بحث تسهیل دسترسی، ایرانیان خارج از كشور برای اولین بار موفق شدند در دادرسی شركت كنند. و مهمتر از همه زندانیان ما در بیش از 75 درصد به جابجایی فیزیكی برای شركت در جلسات تحقیق به صورت الكترونیكی در روند بررسی ها حضور داشتند و این یك تحول بزرگ است.در زمینه آموزش نیز، خدمت جدیدی برای ارائه در پنجره واحد در حال شكل گیری است كه فیلم های آموزشی موجود و قابل استفاده باشد.

همچنین بحث ساماندهی كارشناسی به عنوان یكی دیگر از تكالیف سند تحول قضایی كه در گذشته سبب اطاله دادرسی و فساد در آن مطرح بود و نیاز به شفافیت داشت به صورت ارجاع هوشمند پرونده ها به كارشناسان است كه در دست اقدام و رسیدگی است.

«بحث روز» به سردبیری فاطمه عبدالوند و اجرای محمدرضا قربانی چهارشنبه ها از ساعت 11:40 از رادیو ایران پخش می شود.